Zevkler ve Renkler: Ips typographus Murgul-Artvin’de Saldıracağı

Ladinleri Kabuk Renklerine göre mi Seçiyor?

Fatih TEMEL¹                 Temel GÖKTÜRK¹          Zafer ÖLMEZ¹         Yaşar AKSU²

¹Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi
²Artvin Orman Bölge Müdürlüğü

       Özet 
     Ips typographus (L.) (Coleoptera: Scolytidae) Artvin yöresindeki doğu ladini (Picea orientalis (L.) Link.) meşçerelerinin önemli zararlılarından biridir. Artvin’de Murgul yöresinde görülen bazı ladin bireylerinin kabuklarının kızıl renkte olduğu ve bunlarda I.typographus zararından kül rengi kabuklu bireylere göre daha az etkilendikleri gözlenmiştir. Bu gözlemin doğruluğunu denetlemek için Artvin Orman Bölge Müdürlüğü Orman Zararlılarıyla Mücadele Şube Müdürlüğü laboratuarında bir deney gerçekleştirilmiştir. Murgul’dan kızıl ve Hatıla’dan kül rengi kabuklu birer ladin ağacı kesilip kütükleri laboratuara getirilerek ergin I.typographus bireyleri kütüklere bırakılmış, bu işlemden iki ay kadar sonra ise kütüklerin kabukları incelenerek toplam giriş deliği sayısı, yiyim yapan böcek sayısı ve yiyim miktarları (cm) kaydedilmiştir. Kızıl kabuklu kütüklerde daha fazla giriş deliği sayılmış (15’e 9), ve bunların sırasıyla 8 ve 4’ü yiyim yapmışlardır. Kızıl kabuklu kütüklerdeki giriş deliği sayısı ve yiyim yapan böcek sayısı kül rengi kabuklardan daha fazla olmasına rağmen, toplam yiyim miktarı kül rengi kabuklarda kızıl kabuklulardakinin neredeyse iki katı kadardır. (43,1 cm’ye 24,5 cm). Gözlenen farklılıklar istatistiki bakımdan önemli derecede farklı olmamakla birlikte, I.typographus bireylerinin kül rengi kabuklu ladinlerde daha çok zarar yaptığının belirtileri vardır. Kızıl kabuklu bireyler genetik olarak böcek zararına karşı daha dayanıklı iseler, dayanıklılığı sağlayan genler bir ıslah programı çerçevesinde ladin tohumu üretme popülasyonlarına aktarılabilir.
        Anahtar kelimeler: Ips typographus, Picea orientalis, kabuk rengi, Artvin

      Yayın yeri: Temel,F.; Göktürk,T.; Ölmez,Z.; Aksu,Y.; Zevkler ve Renkler: Ips typographus Murgul-Artvin’de saldıracağı ladinleri kabuk renklerine göre mi seçiyor, Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Ladin Sempozyumu, Bildiriler kitabı 1. Cilt, Sayfa: 233-240 Ekim 2005 Trabzon