Ladin Ormanlarımızda Zarar Yapan Dendroctonus micans Kug,                                        ve Ips typographus L. ( Coleoptera: Scolytidae)’ın Zararının   
                Nedenleri ve Mücadelesi Üzerinde Yapılan Çalışmalar

Mustafa MEYDAN^x                                         Yaşar AKSU^xx

^xOrman Yüksek Mühendisi-Artvin Orman Bölge Müdürü- Artvin
^xxBiyolog- Orman Zararlıları İle Mücadele Şube Müdürü- Artvin

1970’lı yıllarda Bölge Müdürlüğümüz ladin ormanlarına Gürcistan ormanlarından giriş yapan D.micans, bugün Doğu Karadeniz ladin ormanlarının tamamına yayılarak, ladinlerin % 30-35’ina bulaşarak, yıllarca ormanlarımızda zarar yaparak ağaçları zayıf düşürmek suretiyle dikili tuzak ağacı konumuna getirilmiştir. 1985 yılından itibaren, laboratuar şartlarında onun özel yırtıcısı olan Rhizophagus grandis adlı yırtıcı böcek üretilerek, Biyolojik mücadele yapılmaktadır. 1985 yılından 2006 yılı sonu itibariyle laboratuar şartlarında 3.012.961 adet yırtıcı böcek üretilerek, Artvin Orman Bölge Müdürlüğü ladin Ormanlarına verilerek doğal denge sağlandı. Ancak D.micans’ın zayıf düşürdüğü ladin ağaçları Ips türü kabuk böceklerinin kolayca üreyebileceği ideal ortamlar haline geldi. 1980’lı yıllarda D.micans’in yayılış alanını takip ederek, Ülkemize giriş yapan Ips typographus, bu gün Doğu Karadeniz ladin Ormanlarının tamamını etkisi altına almıştır. Kitle üremesi yaptığı sahalarda, 1998 yılından itibaren ağaç Ölümlerine, populasyon artışı yaptığı sahalarda ise 2002-2003 yılından itibaren meşçere ölümlerine neden olmaya başladı. Artvin’de 1 milyon m3’ün üstünde ladin ağacının ölümüne
neden olan Ips typographus, 1998 yılından önce sekonder zararlı durumunda iken, 1998 yılından sonra populasyon artışı yaptığı sahalarda pirimer zararlı duruma geçerek tamamen sağlıklı ağaçlarda da zarar yapmaya başladı.

 Ips typographus’un populasyon artışı yapmasını tetikleyen ve meşçere ölümlerinin en önemli nedenlerden biri, Hatıla vadisinin milli park olmasından dolayı biyoteknik, biyolojik ve mekanik mücadele çalışmalarının zamanında yapılamaması, devrik ağaçların ormanda kalması ve zamanında çıkarılmaması, sahada bu böceği doğal denge sınırında tutan patojen virüslerin, bakterilerin, nematodların yırtıcı ve parazitlerinin hiç olmayışı veya çok az olması gibi sebepler, böceğin epidemi yapmasına neden olmuştur.

Yayın yeri: Meydan,M., Aksu,Y., Ladin Ormanlarımızda Zarar Yapan Dendroctonus micans Kug. Ve Ips typographus L. (Coleoptera: Scolytidae)’ un Zararının Nedenleri ve Mücadelesi Üzerine Yapılan Çalışmalar.  Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü Entomopatojenler ve Mikrobiyal Mücadele Sempozyumu Bildiriler kitabi, Haziran 2007 Yıl:1 Sayfa: 33 Trabzon