Evetria buoliana (Rhyacionia) (Schiff) (Lepidoptera, Tortriciade)’nin
Biyolojisi, Zararı ve Biyoteknik Kontrolü

Yaşar Aksu^a                                Berna Çelik Göktürk^a 

^aOrman Bölge Müdürlüğü Artvin. y_aksu3@hotmail.com   

         Amaç:  Artvin Pinus sylvestris ormanlarındaki genç meşcerelerde zarar yapan Çam sürgün bükücüsü (Evetria buoliana)’ne karşı biyoteknik yöntemlerle mücadele yapılarak, meşcerelerdeki zararı zarar seviyesinin altına indirildi ve doğal denge yeniden sağlandı. 

         Gereçler ve Yöntemler: Materyalimizi Artvin İşletme Müdürlüğü, Artvin İşletme Şefliği, 650 metre yükseklikteki 27 no’lu bölmeye asılan delta tipi feromon tuzakları oluşturmaktadır. Genç meşcere tahripçisi olan,  Evetria buoliana 6-12 yaşındaki meşcerelerde etkin, 30 yaşına kadar olanlarda seyrek ve önemsiz zarar yapmaktadır. Sahada zarar yapan kelebeğin ergin ve larvaları laboratuara getirilerek tel kafesler içine konularak biyolojileri ve yaptığı zarar incelenmiştir. Delta tipi tuzaklara düşen ergin kelebeklerin sayımı yapıldı ve yapışkan tablalar yenileri ile değiştirildi.

         Bulgular: Evetria buoliana’nin ergin kelebeğin ön kanatlar arasındaki açıklık 18-25 mm, olgun larvalar 13-22 mm, yumurtaları ise 0.8-1.2 mm arasında ölçüldü. Kelebek yılda bir generasyon yapmaktadır. Uçma zamanı Mayıs ayına rastlar. 70 ile 80 adet yumurta koymakta ve kışı larva döneminde tomurcuklarda geçirmektedir. Deneme amaçlı İskebe ağaçlandırma sahasına 2007 ve 2008 yıllarında 2 şer deneme alanına 32 delta feromon tuzağı asılarak toplam 1.408 adet ergin kelebek yakalandı. Evetria buoliana’nin larvaları ilk yıllarda işçilere elle toplatılarak imha edildi, daha sonra ise larvalar toplatılarak tel kafeslere, zarar gören sürgünler ile birlikte konuldu, larvalar ile beslenen parazitoitlerin erginleşmesi sağlandı. Erginleşen parazitoitler kafeslerden alınarak sahaya bırakıldı. Bu kelebekle mekanik mücadele yöntemlerinin ekonomik olmadığı gibi, dikkatsiz davranan işçiler nedeniyle sürgünler zarar görmektedir. Sahada ileriki yıllarda oluşabilecek doğal dengenin zarar görmemesi için kimyasal mücadele kesinlikle düşünülmedi. 2008 yılından itibaren 2011 yılı sonuna kadar, 20 hektar sahaya biyoteknik mücadele amaçlı, hektara kelebek yoğunluğuna göre 3-5 adet delta tipi feromon tuzağı 30-40 metre aralıklarla asılarak mücadele yapıldı.

         Sonuç ve Tartışma: Evetria buoliana çam ağaçlarının tepe sürgünlerini kurutması nedeniyle, fidanların gelişmesini engellemektedir. Evetria buoliana’ya karşı 2008 yılından itibaren sürdürülen, biyoteknik mücadele çalışmaları sonucunda, kelebeğin zararı zarar seviyesinin altına indirilerek, doğal denge sağlandı. Evetria buoliana’nin larvaları bu konuda deneyim kazanmış işçiler yardımı ile toplatıldı, ancak yinede sürgünlerin zarar görmeleri engellenemediği için ve mekanik mücadelenin geniş sahalarda ekonomik olmamasından dolayı, biyoteknik mücadelenin en iyi yöntem olması nedeniyle bu yöntem seçildi ve çok iyi sonuçlar alındı. Biyolojik mücadele çerçevesi içerisinde sahaya böcekçil kuşlar için yeteri kadar kuş yuvası asıldı.

           Anahtar Kelimeler: Evetria buoliana, Pinus sylvestris, biyoteknik, Artvin, parazitoit.

Yayın yeri: Aksu, Y.; Göktürk, Ç, B.; Evetria buoliana (Rhyacionia) (Schiff) (Lepidoptera, Tortriciade)’nin Biyolojisi, Zararı ve Biyoteknik Kontrolü. Ege Üniversitesi Biyoloji Bölümü, 21. Ulusal Biyoloji Kongresi, Uluslar arası katılımlı Bildiri Kitabi 2012 Sayfa 936-937 İzmir.